RODITELJSTVO

Samo izrazito mali procenat muškaraca prisustvuje rođenju svog deteta (2,4%). Najveći broj budućih očeva rezultat porođaja čeka kod kuće ili u čekaonici porodilišta. Sasvim u skladu sa ovim podacima su i oni koji pokazuju u kojoj meri muškarci uzimaju odsustvo za podizanje malog deteta. Tek svaki pedeseti muškarac uzima roditeljsko odusustvo za podizanje dece. Ipak, u situaciji objektivno velike nezaposlenosti i žena i muškaraca, ove podatke ne bi trebalo tumačiti kao ostatke „patrijarhalnog refleksa“, već pre svega kao rezultat racionalnog izbora u okruženju u kome je individualni izbor sve manje moguć usled realnog sužavanja prava zaposlenih i visoke opšte nezaposlenosti.

Mlađi muškarci su češće bili u čekaonicama, a stariji češće u kućama. Takođe, ⁴/₅ muškaraca izjavljuje da su išli na kontrole kod lekara sa svojim partnerkama za vreme trudnoće (neke ili sve). Starost ispitanika i njihova spremnost da idu na kontrole je obrnuto srazmerna. Tako, među muškarcima 25‒30 godina starosti skoro ⁹/₁₀ je išla na kontrole, za raziliku od najstarijih, gde je to bilo oko ⁷/₁₀. Mlađi su češće išli na „sve“ kontrole, a stariji na „neke kontrole“.

 

 

Ipak, to relativno sporo „ulaženje“ o očinsku ulogu ne znači da muškarci nemaju interesovanja ni motivaciju da učestvuju u roditeljstvu. Naprotiv, podaci pokazuju da se skoro ⁹/₁₀ muškaraca slaže sa tvrdnjom da žele, ili su želeli, da provode više vremena sa svojom decom dok su bila mala. Zanimljvo je da je ova želja čak i snažnija od njihovog slaganja sa tvrdnjom da je njihova primarna uloga da zarade dovoljno novca za svoju decu. Čak preko ¹/₃ muškaraca bi napustilo svoj posao i brinulo o deci kada bi njihove supruge dovoljno zarađivale. Muškarci se u ⁴/₅ slučajeva slažu sa tvrdnjom da je njihova primarna uloga da zarade dovoljno novca za svoju decu. Ali, i oko ¹/₂ žena to isto smatra, što potvrđuje da postoji kontinuitet visoko raširenog obrasca ženske zaposlenosti i ekonomske nezavisnosti koji je bio razvijen za vreme socijalizma. Ipak, repatrijarhalizacija je takođe prisutna, pa žene češće od muškaraca izjavljuju da bi ostale kod kuće i ne bi radile kada bi njihov suprug dovoljno zarađivao.

 

Iako je sklonost da se sa decom provodi više vremena veoma izražena, ona je čak jače izražena kod mlađih muškaraca i žena. Zanimljivo je da se sa ovom tvrdnjom slaže više muškaraca starosti 25‒30 godina nego žena, što potvrđuje da se rodni identiteti na neki način razvijaju ne samo u pravcu međusobnog približavanja, već i svojevrsne komplementarnosti, pa i reciprociteta, koji uspostavlja drugačije prioritete kod žena i muškaraca.

 

Kada je reč o obrazovanju, žene sa najnižim obrazovanjem ređe izražavaju stav da bi želele da provode više vremena sa svojom decom od žena sa najvišim obrazovanjem. Ove razlike su logična posledica različitih vrsta zanimanja koja stoje u vezi sa obrazovanjem, pa i različitih motivacija. Niže obrazovanje je najčešće povezano sa poslovima koji se rade isključivo iz ekonomske nužde, a ne iz potrebe samoostvarenja. Kod muškaraca ove razlike po obrazovanju nisu u toj meri izražene, upravo zato što se „primarna uloga“ tzv. izdržavaoca porodice ne dovodi u pitanje, i to pre svega na nivou svesti, odnosno stavova.

 

Različite aktivnosti vezane za decu roditelji najčešće obavljaju zajedno, što je u skladu i sa nekim ranijim istraživanjima (Rodni barometar, Blagojević Hjuson, 2013). Međutim, veoma su zastupljeni i odgovori u kojima se vidi da je žena ta koja obavlja veliki deo aktivnosti sama ili pretežno sama. Žene najčešće pripremaju obroke za decu, menjaju pelene i kupaju decu. Jedina aktivnost koju očevi obavljaju ili su obavljali više od majki je bila vezana za fizičke vežbe i igru sa decom izvan kuće.

Fizičko kažnjavanje dece je široko prihvaćeno u populaciji. Svaka četvrta žena starosti 51‒60 godina i svaki peti muškarac te starosti se ne slažu sa osudom fizičkog kažnjavanja dece. Dve trećine najmlađih muškaraca i preko 70% najmlađih žena se uglavnom ili u potpunosti slažu sa tim da je fizičko kažnjavanje dece nedopustivo, ali se takav nivo osude uglavnom snižava u starijim generacijama. Pri tom je važno imati u vidu da starije generacije imaju i više konkretnog iskustva sa decom, pa i sa kažnjavanjem dece, od mlađih generacija. Otuda, njihov pozitivniji stav prema fizičkom kažnjavanju dece može biti i svojevrsna racionalizacija sopstvenih ranije primenjenih „vaspitnih metoda“.

 

Od 51 godine do 60 godine muškarci su češće kažnjavali svoju decu, pa je tako čak ²/₅ muškaraca od 51 do 60 godina fizički kažnjavalo decu. S druge strane, najčešće su fizički kažnjavale svoju decu žene starosti 31‒40 godina, u skoro ²/₅ slučajeva.

U celini posmatrano, povećanje obrazovanja i kod žena i kod muškaraca utiče na smanjivanje fizičkog kažnjavanja dece. Obrazovanje je više uticajno kod žena nego kod muškraca.