Frankfurt, Dizeldorf, Bon, Oberursel, Berlin (Nemačka); Istanbul, Ankara, Dijarbakir, Gaziantep (Turska); Pariz, Nica, Lion (Francuska); Brisel (Belgija); Oslo (Norveška); Moskva, Volgograd (Rusija); Liban, Meksiko, Irak, Kina, Egipat, Libija, Pakistan, Jemen, Avganistan, Nigerija, Somalija, Sjedinjene Američke Države – ovo su mesta u svetu u kojima su se od 2010. godine dogodili teroristički napadi. Terorizam, a sa njim radikalizacija i ekstremizam kao njegovi prethodnici, predstavljaju sve veći bezbednosni izazov na globalnom nivou
“Radikalizam, (nasilni) ekstremizam i terorizam jesu srodni ali ne i identični pojmovi”, piše u istraživanju o pokretačima radikalizma i nasilnog ekstremizma među mladima u Srbiji, koje je 2016. godine objavio CESID.
“Svaki terorizam je ujedno i ekstremizam, ali nije svaki ekstremizam ujedno i terorizam. Terorizam je isključivo politički oblik nasilja, dok ekstremizam može biti vezan i za druge društvene sfere, kao što su sport, kultura, umetnost i religija.
Terorizam je i potvrđeni ektremizam na delu (pripadnici ISIS/ISIL-a su teroristi, dok recimo, navijačke grupe koje su ekstremisti u sportu nisu i teroristi).
Dok ekstremizam uvek ima negativno značenje, radikalizam može imati i pozitivno značenje (radikalno ponašanje je u datom momentu bilo i priznanje prava glasa ženama). Ipak, svakako je reč o promenama koje menjaju društvo u odnosu na do tada ustaljene norme i pravila.”
Radikalizam može, a i ne mora da se pretvori u (nasilni) ekstremizam.
“Tačno je da sa neravnomjernom raspodjelom ekonomskih resursa korelira i terorizam. Na to dodajte neravnomjernu raspodjelu drugih resursa i imaćete da je pitanje neravnopravnosti – ekonomske, biološke, političke, socijalne, reproduktivne ono što stvara bio-psihološki koktel na kojem sjutra možete da gradite terristički čin” – psiholog i komunikolog Stojan Cerović, u razgovoru za Slobodnu Evropu
Istraživanje je takođe pokazalo da u svim regionima Srbije, najmlađi ispitanici – starosti između 15 i 19 godina – su najglasniji i za koje postoji najveća verovatnoća da će primeniti nasilje. Mladi ljudi su, generalno govoreći, tradicionalni. Oni su puni nade i optimisti, ali njihov optimizan se smanjuje sa godinama, kada postaju razočarani i ogorčeni. Mladi ljudi su nepoverljivi prema društvenim akterima i ne veruju u jednake mogućnosti zaposlenja u privatnom sektoru. Istovremeno, oni ni ne istražuju druge mogućnosti izvan njihovih regiona – njihove “zone komfora”.
Zvanični stav OEBS-a je da “radikalizacija ne predstavlja prijetnju društvu ukoliko nije povezana sa nasiljem ili drugim nezakonitim radnjama, poput potstrekavanja mržnje, kako se pravno definiše u skladu sa međunarodnim pravom ljudskih prava. Radikalizacija može zapravo biti snaga sa ciljem ostvarivanja korisne promjene. Na primjer, ljudi koji su se zalagali za ukidanje ropstva ili oni koji su zagovarali opšte pravo glasa su svojevremeno smatrani radikalnim, jer su stajali nasuprot preovladavajućih stavova u njihovim društvima.”
“Da, mama…. Čuvam se od terorista”. Grafit u Santa Klari (Kuba)
Istraživanje o odnosu mladih prema islamskom ekstremizmu u Sandžaku koje je 2016. godine objavio Helsinški odbor za ljudska prava u Srbiji navodi da u Sandžaku gotovo da nema međuetničkih i međuverskih incidenata. S druge strane, borci iz Sandžaka učestvuju u ratovima u Iraku i Siriji.
Na pitanje „Da li u vašoj sredini ima pojedinaca ili grupa koje ispoljavaju ekstremističke stavove?“, oko 35 odsto ispitanika koji su odgovorili na ovo pitanje, dalo je svedočanstvo o svom iskustvu susretanja s ekstremistima. Gotovo svi oni poznaju više od jednog takvog.
Istraživanje takođe navodi da su posebno ranjivi za vrbovanje od strane ekstremističkih grupa su mladi uzrasta od 19 do 27 godina slabog finansijskog stanja, sa čestim porodičnim problemima, i nižeg obrazovanja.
—
Priredila: Jovana Georgievski